ilyada’yı anlatmaya başlamadan önce, şöyle bir neler olmuş bitmiş esas konunun öncesinde onu anlatalım.
truva savaşı’nın başlamasının nedeni troy kralının oğlu paris’in bir güzellik yarışmasında afrodit’e kıyak geçmesi (ki karşılığında afrodit’ten sparta’ya gidip helen’e ulaşması yardımını ve garantisini almıştır) ve onu bu yarışmada birinci seçerek, helen’i kendisi ile birlikte troy’a kaçmasına ikna etmesidir. helen, yunanlıların (akha) kralı menelaus’un zevcesidir. bu kaçırma/kaçma olayının akabinde menelaus devasa bir ordu kurar, ordunun genelkurmay başkanlığına da kardeşi agamemnon’u getirir. bu orduda büyük kahraman achilles de vardır. zaten kitabın baş karakteri de achilles’dir. ordu truva’ya gider ve savaş başlar. truva’daki bir kasabaya saldırı sırasında çok güzel iki kız bulunur ve rehin olarak alınırlar akhalar tarafından. bunların isimleri briseis ve chryseis’dir. achilles ve agamemnon troya savaşında o ana kadar gösterdikleri üstün başarılarından dolayı bu kızlar kendilerine ödül olarak verilir. chryseis, tanrı apollo’nun rahipliğini yapan chryses’in kızıdır. chryses agamemnon’a kızını bırakması için yalvarır ama agamemnon bunu kabul etmez. bunun üzerine chryses apollo’dan yardım dilenir.
işte ilyada bu noktada başlar.
apollo bir yunan kampına salgın hastalık yollar ve bu yunan ordusunun moralini bozar. peygamber calchus, agamemnon’un chryseis’i serbest bırakması halinde salgının duracağını açıklar. agamemnon istemeyerek de olsa bunu kabul eder, fakat bu sefer de bu kaybını telafi etmek için achilles’e verilen kıza (briseis) sulanır ve sahip olur. achilles onurunu küçük düşürücü bu olaya çok sinirlenir ve askerlerini savaştan çeker. o gece achilles, annesi denizler kraliçesi thetis’e zeus’a rica etmesi için dua eder ve zeus’tan istediği yunanlıların savaşı kaybetmesini sağlaması ve böylelikle yunanlıların achilles’e muhtaç olarak ondan savaş alanına geri dönmesini sağlamaktır. bu sayede zedelenmiş onurunu tekrar sağlayacağını düşünür. zeus bunu kabul eder, her ne kadar truvalılardan nefret eden hera (zeus’un karısı) bunu onaylamasa da. zeus agamemnon’u savaşı kazandıklarına ikna eder ve zafer (öyle olduğunu sanıyor) sarhoşu agamemnon askerlerine savaşı aldıklarını ve eve dönme vaktinin geldiğini açıklar. bir başka kahraman savaşçı odysseus bu askerleri durdurur ve tekrardan savaşa hazır hale getirir. truva’nın en büyük savaşçısı hector tarafından korkaklıkla suçlanan paris, helen’in babası menelaus ile teke tek dövüşmeyi kabul eder. paris menelaus’a tam yenilmek üzereyken afrodit tarafından kurtarılır. agamemnon savaşı kazandıklarını açıklarken, savaş tanrısı athena bir truva savaşçısına menelaus’u yaralattırır. ortalık yine karışır. artık tanrılar da savaşa katılmıştır. yunanlı liderlerden diomedes, athena’nın yardımıyla yunanlıları başarılı bir şekilde yönetir, truvali kahramanlardan aeneas’ı ve ayrıca afrodit’i yaralar. dıomedes apollo’ya saldırıp, ares’i yaraladıktan sonra tanrılar savaştan çekilir. diomedes glaucus’a saldırırken aslında atalarının arkadaş olduğunu öğrenir. bu ikili savaşmama kararı alırlar. hector eve geri döner ve karısı andromache ve oğlu astyanax’i truva duvarlarından savaşı seyrederken bulur. sonra hector savaşa geri döner ve bir yunanlı ile bire bir dövüş yapmak ister. cesur bir yunanlı savaşçı olan ajax kendisi ile dövüşmek için seçilir. hector tam öldürülecekken tanrılar yine sahne alır ve birden gece oluverir ortalık. bu da savaşı yeniden durdurur. her iki ordu da bu aşamada ateşkesi kabul eder ve ölülerini gömmeye başlarlar. yunanlılar bu sırada kamplarının etrafına bir savunma duvarı örerler. tanrı zeus ve gizemli bir güç olan “fate” yunanlıların işlerini bozarlar. hector komutasındaki truva ordusu yunanlıları endişeye sokar. truvalıların başarısı üzerine agamemnon hatasını kabul eder ve odysseus’u, ajax’i ve phoenix’i tekrar savaşa geri dönmesini ikna için achilles’in yanına gönderir. phoenix achilles’in eski hocasıdır. fakat achilles savaşmanın ona hiç bir şey getirmeyeceğini söyler ve savaş alanında kalacağını ama kendi gemilerine ve bulunduğu yere bir saldırı gelmediği taktirde savaşa girmeyeceğini söyler. daha da endişelenen agamemnon bir sabah erkenden odysseus ve dıomedes’i bir casusluk görevine gönderir ve bu ikisi bir truvali casus ve uykularında olan bir çok truva müttefikini öldürürler. ertesi gün agamemnon tekrar ordusunu savaşa sokar, ilk başlarda önemli başarılar alırlar ve “esrarengiz güç” fate truvalıların kazanmasına karar verir. kampta bulunan achilles’in en yakın arkadaşı patroclus geri dönen bir çok yaralı asker görür ve onlara yardım eder. bu sırada denizler tanrısı poseidon (zeus’un kardeşi) yunan ordusuna yardım eder ve ordu tekrar truvalıların ön kısımlarına saldırır. olimpos dağında oturan hera, poseidon’un yunanlılara yardım etmesine sevinir. hera, yunanlılara yardım etmek için zeus’u baştan çıkarır ve onu uykuya gönderir. bu noktada yunan ordusu savaşı kazanmaya başlar. fakat tam bu sırada zeus uyanır ve poseidon’u evine yollar. zeus’un fikrine itaat edilir ve ona göre sadece apollo hector’u harekete geçirerek tartışmaya girebilirdi. hector ordusunu yunan gemilerine saldırmaya yöneltti. patroclus, achilles’den zırhını istedi ve böylelikle truvalıları yanıltabileceklerini söyledi. achilles istemeye istemeye olsa da bunu kabul etti ama sadece gemileri kurtarmasını, hayatını tehlikeye atarak truvalılara saldırmamasını istedi. patroclus, onun ordusu ile başarılı bir şekilde truvalıları geri püskürttü ama bununla yetinmeyip zeus’un oğlu sarpeton’u ve bir çok askeri öldürdü, truva duvarına saldırdı. apollo tarafından yardım edilen hector patroclus’u öldürdü. akhalar bunun üzerine truvalıların patroclus’un vücuduna işkence yapmamaları için çabaladılar ancak hector’un achilles’in zırhını ele geçirmesini engelleyemediler. bunun üzerine menelaus achilles’e patroclus’un olduğu haberini iletti. bu haberi alınca hector çok üzüldü ve hektor’dan en iyi arkadaşının intikamını almaya yemin etti. bu yemini kendisinin yakında oluçeğini bile bile etti. achilles truvalılara saldırdı, geceleyin truvalılar bu saldırı karşısında geri çekildiler ve akhalar patroclus’un ölü vücudunu işkence yapılmaktan kurtardılar. truvalılar yeniliyor olmalarına rağmen hektor truva duvarları içinde geri çekilmeyi reddetti. olimpos dağında metal, demir işlerinin tanrısı hephaestus achilles’e kaybettiği zırhını telafi edebilecek bir zırh yaptı. yeni zırhı çok güzel işlendi. ertesi sabah thetis zırhı achilles’e getirdi. agamemnon ondan özür diledi ama achilles’in aklında sadece intikam almak vardı, o yüzden bu özürü pek dikkate almadı.
truvalılar gelecek olan felaketi hissederken, tanrılar da her an savaşa müdahale edecekmiş gibi bekliyorlardı. ilk saldırıda bir ara achilles, aeneas ve hector’u öldürmeye çok yaklaştı ama apollo onları kurtardı. bunun ardından achilles truvalıları xanthus nehrine doğru sürdü ve sıkıştırdı. genç bir truvalı kendisine onları affetmesi için yalvardı ama onu dinlemeyen achilles burdaki tüm truvalıları nehirde boğdu. bu olaya sinirlenen bir nehir tanrısı achilles’i boğmak istedi ve achilles ortadan kayboldu. fakat poseidon, athena ve hephaestus onu kurtardılar. bunun üzerine diğer tanrılar da savaşa dahil oldular. tamamen yenilen truvalılar kendi şehirlerine döndüler fakat hector şehrin duvarlarının dışında kaldı. achilles’e karşılaşmaktan korkuyordu ama başka çaresi de yoktu. achilles görününce hector kaçmaya başladı. achilles şehir duvarlarını 3 kez dolaştı hector’u bulabilmek için. zeus hector’un ölmesine karar verdi. bunun üzerine hector achilles ile karşılaştı ve dövüşü kaybetti. achilles hektor’un vücudunu kendi at arabasına bağladı ve arkasında sürükledi. hector’u bu halde gören anne ve babası feryat figan ağladılar, andromache hector’un geri geleceğini bekliyordu ama oluşunu görünce ızdırabından bayıldı. achilles sonraki günler de hector’un vücudunu aynı şekilde sürüklemeye devam etti. o ana kadar gömülmemiş olan patroclus’un vücudu, hayaletinin achilles’e yalvarıp kendisini gömmesini istemesi üzerine gömüldü. zeus achilles’in yaptığı hatalardan sonra problemi çözmeye karar verdi ve tanrıça iris’i priam’a gönderdi. priam achilles ile konuştu ve achilles hector’un vücudunu serbest bıraktı. daha sonra truvalılar hector’un vücudunu gömüp yaş tuttular. yunanlılar tam zafere içinde askerlerin bulunduğu dev bir atı şehir duvarlarından geçirerek elde ettiler.
eserin milattan önce 750 ile 675 yılları arasında yazıldığı düşünülüyor.
